Tło historyczne starcia
Wszystko zaczęło się od ogłoszenia 1 marca 1420 roku bulli papieskiej przez Marcina V. Dokument ten wzywał do zorganizowania wyprawy krzyżowej przeciwko husytom – ruchowi religijnemu, inspirowanemu naukami Jana Husa i Johna Wycliffe’a, które zyskały ogromne poparcie w Czechach. Dwa tygodnie później, 15 marca, Zygmunt Luksemburczyk, będący wówczas królem niemieckim i pretendującym do tronu czeskiego, kazał stracić Jana Krásę, przywódcę powstania wrocławskiego.
Te wydarzenia przekonały umiarkowaną frakcję husytów, tzw. utrakwistów, że porozumienie z papiestwem jest niemożliwe. W obliczu zagrożenia zjednoczyli swoje siły z radykalniejszymi taborytami, przygotowując się na nadchodzący najazd.
Tymczasem wojska krzyżowców Zygmunta rozpoczęły marsz na Czechy, zaś taboryci nie pozostawali bierni, odnosząc liczne sukcesy, m.in. pod Mladé Vožici, Sedlicami czy Strakonicami. Kulminacją tych działań miało stać się oblężenie Pragi.
Zygmunt Luksemburczyk w natarciu
W maju 1420 roku Zygmunt Luksemburczyk wkroczył na teren Czech z potężną armią, której liczebność, według historyków, wynosiła od 50 do 100 tysięcy żołnierzy. Po zdobyciu kilku mniejszych miast, wojska krzyżowców dotarły pod Pragę.
Stolica Czech była kluczowym punktem oporu husytów, dlatego siły taborytów i utrakwistów skupiły się na jej obronie. W obrębie fortyfikacji miejskich znajdowało się około 9 tysięcy żołnierzy husyckich, którym przyszło stawić czoła armii wielokrotnie liczniejszej.
Jednym z kluczowych punktów obrony była Witkowa Góra – strategicznie położone wzniesienie, którego opanowanie mogło zapewnić krzyżowcom kontrolę nad drogami zaopatrzenia do Pragi. Fortyfikacje na szczycie zostały zbudowane z drewna, kamienia i gliny, wzmocnione fosami oraz wieżą na południowym krańcu wzgórza. Obrońcy – skromny oddział liczący według niektórych źródeł zaledwie 26 mężczyzn i 3 kobiety – mieli utrzymać te pozycje za wszelką cenę.
Czytaj również: Panicznie bał się kotów, burz i ciemności. Fanaberie króla Polski i Czech Wacława II
Bitwa o Witkową Górę (1420)
Krzyżowcy rozpoczęli atak na Witkową Górę 13 lipca 1420 roku. Ich oddziały przeprawiły się przez Wełtawę, aby przejąć kontrolę nad strategicznym punktem. Następnego dnia, 14 lipca, husycka armia pod dowództwem Jana Žižki ruszyła na odsiecz obrońcom wzgórza.
Wojska husyckie, mimo że składały się w większości z chłopów, były dobrze zorganizowane i dysponowały nowoczesnym jak na owe czasy uzbrojeniem, w tym bronią palną oraz bojowymi cepami. Žižka, znany z umiejętności taktycznych, wysłał na wzgórze 50 strzelców, by wspomogli nielicznych obrońców. Połączone siły husyckie stawiły zaciekły opór atakującym.
Walka była zacięta, a straty po obu stronach wysokie. Jednak dzięki determinacji obrońców i wsparciu odsieczy husyci odnieśli zwycięstwo. Krzyżowcy stracili około 300 rycerzy, a ich plany zdobycia Pragi zostały udaremnione. Choć siły Zygmunta wciąż były liczne i potężne, zmuszone zostały do wycofania się do Kutnej Hory, gdzie planowano kolejne działania wojenne.
Czytaj również: Jan Luksemburski. Ślepy król, który zginął pod Crécy (1346)
Znaczenie i upamiętnienie bitwy o Witkową Górę
Bitwa o Witkową Górę była nie tylko zwycięstwem militarnym husytów, ale także triumfem ich ducha i organizacji. Pokazała, że dobrze zorganizowana i zmotywowana armia chłopska może stawić czoła nawet liczniejszym i lepiej wyposażonym wojskom.
Sukces ten miał ogromne znaczenie dla dalszego przebiegu wojen husyckich, umacniając pozycję Jana Žižki jako wybitnego dowódcy.
Na cześć wodza zwycięskiej armii husyckiej Witkowa Góra została przemianowana na Žižkov. Dziś jest to dzielnica Pragi, w której krajobraz wciąż przypomina o dawnych wydarzeniach.
W latach 1929–1932 na Witkowej Górze wzniesiono monumentalny pomnik Jana Žižki – jeden z największych pomników jeźdźca na świecie.
Czytaj również: Drahomira. Czeska Lady Makbet i babka księżnej Dobrawy
Wybrana bibliografia
- Plewczyński M., Wojny Jagiellonów z wschodnimi i południowymi sąsiadami Królestwa Polskiego w XV wieku, Oświęcim 2014.
- Ryniewicz Z., Leksykon bitew świata, Warszawa 2008.
O autorze: Mariusz Samp
Doktor historii, pisarz i publicysta. Autor kilkunastu książek popularnonaukowych z zakresu historii. Jego najnowsze książki to: 1) Pierwszy rozbiór Polski 1031, 2) Szach-mat: Jak umierali władcy Rosji oraz 3) Polska i Ruś Kijowska.
