Otton Bolesławowic. Buntowniczy syn Bolesława Chrobrego

Otton Bolesławowic
Narodziny Ottona
Otton Bolesławowic pojawił się na świecie około roku 1000. Jego matka, księżniczka połabska Emnilda była trzecią żoną Bolesława Chrobrego. Otton – jak się powszechnie uważa – otrzymał imię na cześć cesarza Ottona III, z którym łączyły jego ojca bardzo bliskie relacje.
W starszej literaturze zagadnienia wskazywano, iż Ottona ochrzczono podczas słynnego zjazdu gnieźnieńskiego, a jego ojcem chrzestnym był sam cesarz. Jeśli rzeczywiście tak było, stanowiło to wielkie wyróżnienie dla wciąż rozrastającej się dynastii Piastów, która weszła na arenę dziejową stosunkowo późno.
Niniejszy tekst powstał na podstawie książki Mariusza Sampa „1031. Pierwszy rozbiór Polski”, wydanej nakładem wydawnictwa Bellona.
W cieniu ojca Bolesława
Nic pewnego nie wiadomo o dzieciństwie i młodzieńczych latach Ottona. Przez długi czas pozostawał w cieniu starszych braci: Bezpryma i Mieszka. Nie miał praktycznie żadnych szans na objęcie władzy zwierzchniej w Polsce. Najpierw Bolesław Chrobry na następcę tronu po swojej śmierci wyznaczył Bezpryma, a następnie – z nieznanych bliżej powodów – zmienił decyzję, naznaczając na swego sukcesora Mieszka.
W źródłach nie zachowała się żadna wzmianka na temat wykształcenia Ottona Bolesławowica. Należy jednak wątpić w to, by ten syn Chrobrego nie odebrał nawet podstawowego wykształcenia, skoro rodzic zadbał o wykształcenie jego starszego brata – Mieszka.
Ponoć Mieszko biegle posługiwał się nie tylko językiem niemieckim, ale również łaciną i greką. Istnieje również podejrzenie, iż odpowiednie wykształcenie posiadał Bezprym, który po 1000 roku osiadł na kilkanaście lat we włoskiej pustelni w Pereum.
Czytaj również: Mieszko II i Kazimierz Odnowiciel. Pierwsi wykształceni władcy Polski
Jeszcze za życia ojca Otton Bolesławowic otrzymał – jak wszystko na to wskazuje – własną dzielnicę. Przypuszczalnie Mazowsze ze stołecznym Płockiem. Mógł stąd koordynować procesem integracji terytorium mazowieckiego, pozostającego do tej pory na uboczu zmian dokonujących się w tym samym czasie na ziemiach rdzennie piastowskich.
Otton Bolesławowic i jego bunt
Około 1025 roku wybuchł bunt skierowany przeciwko nowemu władcy Polski – Mieszkowi II Lambertowi. Głównym inicjatorem ruchu był Bezprym, domagający się udziału we władzy.
Do zainicjowanego przez Bezpryma ruchu przyłączył się Otton. Dlaczego tak uczynił, można się tylko domyślać. Może zamierzał powiększyć dotychczasowy stan posiadania, zaś jego starszy brat nie chciał na to się zgodzić, co w konsekwencji popchnęło go w objęcia Bezpryma?
Czytaj również: Koronacja Mieszka II. Druga koronacja w rodzie Piastów
W ostatecznym rozrachunku rebelia Bezpryma i Ottona zakończyła się wielką klapą, zaś oni sami w obawie przed utratą życia opuścili Polskę. Schronienie znaleźli na Rusi na dworze Jarosława Mądrego.
Tułaczka po obcych dworach
Z braku źródeł nie potrafimy powiedzieć, co Otton Bolesławowic robił wraz ze starszym bratem w Kijowie. Wiemy tylko, iż po jakimś czasie kniaź ruski zaofiarował pomoc uciekinierom w zamian za oddanie mu terytorium Grodów Czerwieńskich, utraconych po interwencji zbrojnej Bolesława Chrobrego z 1018 roku.

Jednocześnie Rurykowicz postawił braciom warunek: zgodzi się wyruszyć na zachód przeciwko Mieszkowi II, jeśli w ich sprawę zaangażuje się również cesarz Konrad II. Jarosław Mądry doskonale zdawał bowiem sobie sprawę z tego, iż dzięki ewentualnemu wsparciu Niemców istnieje większa szansa na pokonanie króla polskiego i uzyskanie jego kosztem odpowiednich profitów. Otton i jego brat nie mieli praktycznie nic do stracenia i, jak można się domyślać, bez większych wahań zgodzili się na prośbę Rusina.
W celu dopięcia projektowanego sojuszu rusko-niemieckiego do skutku, na dwór Konrada II wyruszyła z Rusi specjalna delegacja. Uczeni przypuszczają, iż na jej czele stał Otton, któremu odpowiednich pełnomocnictw udzielił starszy brat Bezprym. Otton podczas rozmów z przedstawicielami cesarza lub z nim samym mógł korzystać z protekcji margrabiego Miśni Hermana, którego żoną była siostra Ottona – Regelinda.
Czytaj również: Regelinda Piastówna. Najbardziej znana córka Chrobrego
Jak przebiegały rozmowy Ottona ze stroną niemiecką, nie wiadomo. Znany jest jedynie ich finał: zawarcie oficjalnego przymierza rusko-niemieckiego. Był to swego rodzaju wczesnośredniowieczny pakt Ribbentrop-Mołotow.
Przełomowy rok 1031
Realizacja poszczególnych punktów układu nastąpiła pod koniec 1031 roku. Na państwo polskie runęły wtedy równocześnie dwie armie. Ruska ze wschodu i niemiecka z zachodu. Według jednej grupy uczonych, Otton Bolesławowic znajdował się wówczas w szeregach wojska Konrada II, z kolei według innej – u boku Jarosława Mądrego. Przesądzenie tego zagadnienia jest w tym momencie niemożliwe z powodu braku odpowiednich świadectw źródłowych.

Faktem pozostaje natomiast to, iż podczas wojny z 1031 roku Mieszko II poniósł zdecydowaną klęskę. Doszło nawet do tego, iż król musiał uciekać z Polski. Gdyby tego nie zrobił, niechybnie zginąłby. Jego miejsce zajął natomiast Bezprym.
Czytaj również: Bezprym. Nieszczęsny żywot zapomnianego władcy Polski
Przypuszczalnie Bezprym, w zamian za dotychczasowe zaangażowanie Ottona, wydzielił młodszemu bratu dzielnicę. Przyjmuje się, iż była nią ziemia śląska. Reszta kraju z Mazowszem, Wielkopolską i Małopolską znalazła się natomiast pod władaniem Bezpryma.
Otton Bolesławowic w Polsce
Nie wiadomo, czy Otton ucieszył się z otrzymanego nadziału. Raczej nie miał większych powodów do narzekania, ponieważ ówczesny Śląsk był jedną z najbogatszych i najludniejszych dzielnic państwa polskiego.
Panowanie Bezpryma szybko dobiegło końca. Zdaniem rocznikarza z Hildesheimu, został on zamordowany „przez swoich, nie bez poduszczenia braci”. Część badaczy przyjęła, iż w śmierć Bezpryma wplątany był Mieszko II.
Niewykluczone jednak, iż za wywołanie buntu przeciwko Bezprymowi stał właśnie Otton Bolesławowic. W końcu wzmiankowany rocznik nie dookreślił, który z braci Bezpryma przyłożył rękę do jego śmierci.

Po śmierci Bezpryma ster rządów w państwie piastowskim ponownie przechwycił Mieszko II. Władca ten wraz z Ottonem i niejakim Dytrykiem – uznawanym za wnuka Mieszka, wstawił się na dwór Konrada II w Merseburgu. W lipcu 1032 roku cesarz podzielił terytorium Polski na trzy części. Śląsk przypadł najprawdopodobniej ponownie w udziale Ottonowi.
Tajemnicza śmierć Ottona
Pomyślna passa w końcu odwróciła się od Ottona. W bliżej nieznanych bowiem okolicznościach rozstał się z tym światem już w 1033 roku, co pozwoliło Mieszkowi II przywłaszczyć jego dzielnicę do swego władztwa.
Na upartego można byłoby podejrzewać, iż do śmierci Ottona przyczynił się sam Mieszko. Niestety brak odpowiednich danych uniemożliwia stawianie tak daleko idących hipotez. W każdym razie najwięcej na śmierci Ottona zyskał właśnie Mieszko II.
Gdyby Otton pożył chociaż jeszcze kilka miesięcy dłużej, to miał spore szansę na objęcie schedy po Mieszku II. Ten ostatni umarł bowiem nagle w maju 1034 roku.
Czytaj również: Śmierć Mieszka II. Co naprawdę wpędziło go do grobu?
Miejsce pochówku Ottona jest nieznane. W źródłach nie dochowała się żadna informacja, by ożenił się i miał potomstwo. Wobec tego należałoby sądzić, iż wymieniony Piast zmarł bezpotomnie.
Otton Bolesławowic jako buntownik
Otton Bolesławowic był buntownikiem, spiskującym dla osiągnięcia własnych korzyści. To jego intrygi oraz jego brata Bezpryma doprowadziły do katastrofy państwa polskiego w 1031 roku
Niewykluczone również, iż sumienie Ottona obciążała krew wielu ludzi, może nawet Bezpryma, z którym wcześniej współpracował. To zapewne zadecydowało o tym, iż czołowy polski malarz Jan Matejko nie namalował jego wizerunku w swym poczcie władców Polski, skazując go tym samym na zapomnienie.
Źródło
Niniejszy tekst powstał na podstawie książki Mariusza Sampa wydanej nakładem wydawnictwa Bellona w 2022 roku. Można ją kupić klikając ten link lub poniższy przycisk.
O autorze: Mariusz Samp
