Ludgarda meklemburska – pierwsza żona Przemysła II
Pierwszą żoną Przemysła II była pochodząca z Meklemburgii Ludgarda. Na jej temat nie wiemy zbyt dużo. Była nieco młodsza od króla, który oszalał na jej punkcie, gdy ją po raz pierwszy zobaczył. Zrozumiałe zatem, iż doszło do szybkiego ślubu (1273), po którym młoda para zamieszkała w Poznaniu.
Pożycie Przemysła i Ludgardy nie układało się jednak szczęśliwie. Wraz z upływającym czasem małżonkowie oddalali się od siebie coraz bardziej. Kronikarze przypisywali to niepłodności kobiety, która, pomimo wielu starań, nie mogła zajść w ciążę. Dla Przemysła, czekającego z niecierpliwością na potomka, było to już za wiele. W końcu, po wielu scysjach i kłótniach, postanowił odsunąć małżonkę od siebie, każąc jej przenieść się do Gniezna.
Niektórzy późniejsi kronikarze obwinili nawet Przemysła II o zamordowanie Ludgardy, która zmarła dokładnie dziesięć lat po ich ślubie (1283). Na potwierdzenie tego stwierdzenia brakuje jednak przekonujących argumentów. Faktem jest natomiast to, iż kobieta rozstała się z tym światem w bardzo młodym wieku, co dla ówczesnych stanowiło już sensację samą w sobie.
Czytaj również: Córki Bolesława Chrobrego, czyli Piastówny w cieniu mężczyzn
Dziś Ludgardzie można tylko współczuć. Jej małżeństwo z Przemysłem było kompletną porażką. Niewątpliwie jej losy ułożyłyby się inaczej, gdyby stała się brzemienną. Ostatecznie do tego jednak nie doszło.
Ryksa szwedzka – druga żona Przemysła II
Nie minęły dwa lata po śmierci Ludgardy, kiedy Przemysł II stanął na ślubnym kobiercu z Ryksą (1285), córką króla Szwecji Waldemara. Małżeństwo to polskiemu władcy podsunęli margrabiowie brandenburscy, z którymi Przemysł pozostawał wówczas w bliskich i przyjaznych stosunkach. Związek ten miał charakter wybitnie polityczny, tak jak większość małżeństw zawieranych w tym czasie.
Czytaj również: Rycheza Lotaryńska – pierwsza polska królowa
Związek Przemysła i Ryksy należał raczej do udanych, a przynajmniej do takiego aspirował. Mężczyzna musiał skakać w niebogłosy, kiedy okazało się, iż jego wybranka nosi pod sercem dziecko. Pojawiło się ono na świecie 1 września 1288 roku. Ku wielkiemu zdziwieniu Piasta, spodziewającego się syna, Ryksa urodziła córkę, której nadano imię Ryksa Elżbieta. W tych warunkach Przemysł musiał odłożyć w czasie spełnienie nadziei na męskiego potomka.
Ryksie nie było jednak dane uszczęśliwić Przemysła II, ponieważ zmarła niedługo po narodzinach córki. Genealodzy sądzą, iż śmierć kobiety nastąpiła najpóźniej w 1292 roku, skoro w 1293 roku mówi się o niej już jako o nieżyjącej. Nie są znane powody, które wpędziły Ryksę do grobu. Pewne jest tylko to, iż tym razem źródła poskąpiły informacji o tym, by dopomógł jej w tym Przemysł.
Ciało Ryksy po uroczystym pogrzebie pochowano w katedrze poznańskiej w specjalnie ufundowanej dla niej kaplicy. Czy za życia czuła się dowartościowana przez małżonka i czuła się u jego boku szczęśliwa, nie wiemy.
Małgorzata brandenburska – trzecia żona Przemysła II
Trzecią żoną Przemysła II została natomiast Małgorzata. Była ona córką margrabiego brandenburskiego Albrechta III i Matyldy, córki króla Danii Krzysztofa. Za mąż za Przemysła wyszła, jak ustalili badacze, przed 13 kwietnia 1293 roku. Znamienne, iż polskie źródła w ogóle nie wiedziały o istnieniu Małgorzaty. Jej życiorys odtwarza się głównie na podstawie przekazów proweniencji niemieckiej.
Dwa lata po ślubie Małgorzata została ukoronowana wraz z mężem, zostając tym samym pierwszą po ponad dwóch wiekach królową Polski. Spotkało ją niesamowite wyróżnienie, które ominęło wiele wybitnych żon Piastów żyjących przed nią.
Czytaj również: Agafia Światosławówna. Najpłodniejsza polska władczyni?
Królowanie Małgorzaty zakończyło się równie szybko, co się zaczęło. A wszystko to z powodu tragicznej śmierci jej męża, którego zabito w bestialski sposób w Rogoźnie 8 lutego 1296 roku. Królowej nie było akurat wtedy przy Przemyśle i dlatego zdołała ocalić swoje życie.
Tuż po pochowaniu małżonka Małgorzata wyjechała z Polski, osiadając na dworze ojca w Brandenburgii. Jako że była jeszcze młodą kobietą, mającą przed sobą jeszcze spory szmat życia, szybko porzuciła stan wdowieński, wiążąc się z księciem Mikołajem rostowskim. Kiedy jednak ten zerwał zaręczyny, znajdując lepszą kandydatkę na żonę, Małgorzata związała się z księciem saskim Albrechtem III. I to właśnie za niego wyszła za mąż, do czego doszło w 1302 roku.
Ani z małżeństwa z Przemysłem II, ani z Albrechtem Małgorzata nie doczekała się dzieci. Zmarła w 1315 roku. Jej ciało spoczęło w katedrze w Ratzeburgu.
Wybór literatury
- Jasiński K., Ludgarda, [w:] „Polski Słownik Biograficzny” 18 (1973).
- Nowacki B., Przemysł II, Odnowiciel korony polskiej (1257-1296), Kraków 2013.
- Swieżawski A., Małgorzata brandenburska – zapomniana królowa Polski, „Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie, Zeszyty Naukowe” 10 (2009).
- Swieżawski A., Przemysł, Król Polski, Warszawa 2006.
Autor: Mariusz Samp
O autorze: Mariusz Samp
Doktor historii. Interesuje się w szczególności historią średniowiecza i wojskowości. Jest autorem m.in.: Kazimierz Odnowiciel. Roztropny polityk, zwycięski wódz, Bolesław Chrobry. Król Polski, przyjaciel i wróg cesarzy. Jego najnowsze książki to Bitwa pod Cedynią. Wielkie zwycięstwo polskiego oręża oraz 1031. Pierwszy rozbiór Polski.
