Ludwik X Kłótliwy, syn Filipa IV Pięknego, objął tron Francji po śmierci ojca 29 listopada 1314 roku i panował do 5 czerwca 1316. Jego pierwszą żoną była Małgorzata Burgundzka, a drugą — Klemencja Andegaweńska, siostra Karola Roberta. Po śmierci Ludwika Klemencja urodziła syna, Jana I zwanego Pogrobowcem, który formalnie został królem na zaledwie pięć dni. W jego imieniu rządził stryj, który następnie sam przejął tron. Jak do tego doszło?
Klemencja Andegaweńska – ciotka Ludwika Wielkiego
Klemencja Andegaweńska była córką Karola Martela Andegaweńskiego (Starszego) i jego żony Klemencji Habsburżanki. Urodziła się 7 lutego 1293 roku w Neapolu. Wychowywała się praktycznie bez rodziców. Matka zmarła zaraz po urodzeniu córki.
Jednak to na cześć matki – Klemencji Habsburżanki, jej córka otrzymała imię. Ojciec Klemencji – Karol Martel Andegaweński (Starszy), podzielił los żony dwa lata później (1295). Przyczyną śmierci ojca Klemencji Andegaweńskiej była szalejąca w tym czasie w Neapolu epidemia.
Skoro rodzice nie żyli, kwestią wydania siostry za mąż, zajął się jej brat – Karol Robert Andegaweński. Król Węgier prosił w 1310 roku, wraz z papieskim legatem Gentilisem, aby król Neapolu – Robert Mądry nie podejmował żadnych kroków w kwestii wydania Klemencji Andegaweńskiej za mąż. Karol Robert chciał to zrobić osobiście na Węgrzech. Jak informuje prof. Stanisław A. Sroka, starszy brat Klemencji Andegaweńskiej chciał ją wydać za potężnego węgierskiego magnata – Mateusza Csaka.
Swoją ofertę złożył także król Aragonii – Jakub II. Mężem Klemencji Andegaweńskiej miał zostać jego syn Ferdynand. Jednak z powodu ustaleń Karola Roberta Andegaweńskiego z Robertem Mądrym, propozycja z Półwyspu Iberyjskiego została odrzucona. Robert Mądry nie zamierzał także wydawać Klemencji Andegaweńskiej za wspomnianego wyżej Mateusza Csaka, ponieważ nie chciał wysyłać jej na Węgry.
Ludwik X Kłótliwy – król Francji
Ludwik X Kłótliwy został królem Francji po śmierci Filipa IV Pięknego w 1314 roku został królem, a koronowano go wraz z drugą żoną – 24 sierpnia 1315 w Reims. Jego pierwsze małżeństwo, zawarte jeszcze za życia ojca, miało katastrofalny przebieg.
Pierwszą żoną Ludwika X Kłótliwego była Małgorzata Burgundzka. Została ona oskarżona o zdradę, w związku z aferą, która do historii przeszła pod nazwą „afery z wieży Nesle”. Afera ta wyszła na jaw w 1314 roku. Małgorzata Burgundzka, pierwsza żona Ludwika X Kłótliwego oraz jeszcze dwie inne synowe Filipa IV Pięknego (Blanka Burgundzka – pierwsza żona Karola IV Pięknego i Joanna Burgundzka – żona Filipa V Wysokiego) zostały oskarżone o potajemne romanse z rycerzami.
Gdy skandal ujrzał światło dzienne, uznano to za zdradę i zagrożenie dla dynastii. Wspomnianych wyżej rycerzy poddano torturom i skazano na śmierć! Natomiast Małgorzata i Blanka Burgundzka skazano na więzienie w zamku Château-Gaillard, Małgorzata Burgundzka, pierwsza żona Ludwika X Kłótliwego zmarła tam w 1315 roku, już po wstąpieniu Ludwika X na tron. Po jej śmierci, Ludwik X Kłótliwy ożenił się po raz kolejny. Tym razem z ciotką króla Polski i Węgier, Ludwika Andegaweńskiego – Klemencją Andegaweńską.
Pięciodniowy król Francji
Drugie małżeństwo Ludwika X Kłótliwego nie trwało zbyt długo, ponieważ król zmarł już 5 czerwca 1316 roku. Pozostawił ciężarną żonę, która 15 listopada 1316 roku wydała na świat syna – Jana I Pogrobowca. Noworodek od razu formalnie został królem Francji. Oczywiście był nim tylko na papierze, ponieważ de facto władzę w jego imieniu sprawowali jego stryj, hrabia Poitiers – Filip. Został on później królem Francji, jako Filip V Wysoki.
Jan I Pogrobowiec żył zaledwie 5 dni. Urodził się 14 listopada 1316 roku, a zmarł 19 listopada 1316 roku. Po śmierci noworodka, królem Francji ogłosił się kolejny syn Filipa IV Pięknego – Filip V Wysoki. Skorzystał tutaj z obowiązującej w średniowiecznej Francji zasady wykluczającej kobiety z dziedziczenia francuskiego tronu. Tym samym pozbawił praw do tronu przyrodnią siostrę Jana I Pogrobowca – Joannę II zwaną Małą. Filip V Wysoki został koronowany na króla Francji 9 stycznia 1317 roku.
Klemencja Andegaweńska nie wyszła ponownie za mąż. Zmarła 13 października 1328 roku i została pochowana w kościele Dominikanów w Paryżu.
Bibliografia:
- Bradbury J., Królowie Francji 987-1328, przekł. A. Marciniak, Kraków 2017.
- Sroka Stanisław A., Genealogia Andegawenów węgierskich, Kraków 2015.
O autorze: Piotr Wojciechowski
Jest absolwentem kierunku dziennikarskiego oraz filologii polskiej w Akademii Humanistyczno-Ekonomicznej w Łodzi. Pasjonuje się historią polskiej monarchii, szczególnie genealogią władców i ich związkami z dynastiami europejskimi. Jest autorem profilu na Facebooku: „Historia polskiej i europejskiej monarchii to moje życie – blog”. W wolnych chwilach z zamiłowaniem czyta biografie polskich królów i książąt, pogłębiając swoją wiedzę na temat ich życia i panowania.
