Skromna dziewczyna z Mississippi stała się symbolem walki o prawa wyborcze Afroamerykanów w latach sześćdziesiątych. Fannie Lou Hamer reprezentowała Mississippi Freedom Democratic Party na Konwencji Narodowej w 1964, wzbudzając emocje swoim wystąpieniem telewizyjnym o represjach wobec czarnych wyborców.
Dzieciństwo na plantacji bawełny
Hamer przyszła na świat w październiku 1917 w Montgomery County jako najmłodsza z dwudziestu dzieci Lou Elli i Jamesa Lee’a Townsenda. Rodzina przeniosła się do Ruleville w 1919, gdzie pracowali jako dzierżawcy na plantacji W. D. Marlowa.
Od szóstego roku życia zbierała bawełnę, w okresach zimowych uczęszczając do jednoklasowej szkoły zamykanej między sezonami zbiorów. W dwunastym roku musiała porzucić edukację, by wspierać starszych rodziców, kończąc naukę na poziomie szóstej klasy.
W 1944 właściciel plantacji odkrył jej umiejętności czytania i powierzył jej prowadzenie czasu pracy oraz ewidencji robotników. Rok później wyszła za Perry’ego „Papa” Hamera, traktorzystę z tej samej plantacji, z którym mieszkała tam przez osiemnaście lat.
Przymusowa sterylizacja i rodzina
W 1961 podczas operacji usunięcia guza macicy biały lekarz przeprowadził histerektomię bez jej zgody. W czarnych społecznościach nazywano to „Mississippi appendectomy”, będącym powszechną metodą kontroli populacyjnej.
Para adoptowała cztery dziewczynki, z których Dorothy Jean zmarła w 1974 w wieku dwudziestu dwóch lat. Szpital odmówił przyjęcia dziewczyny z powodu wewnętrznych krwawień ze względu na działalność polityczną matki.
Przymusowa sterylizacja i śmierć córki unaoczniły Hamer systemowy rasizm przenikający służbę zdrowia w Mississippi. Wydarzenia te wzmocniły jej determinację w walce o sprawiedliwość społeczną.
Konwencja i odrzucony kompromis
W 1964 Hamer wraz z Annelle Devine i Victorią Gray przedstawiła się na Konwencji Demokratycznej jako oficjalna delegacja Mississippi. Celem było zapobieżenie marginalizacji głosów afroamerykańskich wyborców w stanie.
Jej zeznanie przed Komisją Uprawnień transmitowano w telewizji, ale prezydent Lyndon Johnson przerwał emisję swoim przemówieniem. Tego samego wieczoru większość stacji nadała pełną wersję jej wystąpienia.
Zapytała wtedy czy to Ameryka kraju wolności, gdzie ludzie muszą spać z odłączonymi telefonami z powodu codziennych zagrożeń życia. Senator Hubert Humphrey zaproponował kompromis z dwoma miejscami dla MFDP i obietnicą reform w 1968.
Walka o prawo wyborcze
Hamer odrzuciła propozycję stwierdzając, że nie przyszli tak daleko by targować się o dwa miejsca. W 1968 MFDP oficjalnie zasiadła w delegacji, a w 1972 Hamer została wybrana delegatką ogólnokrajową.
W 1964 kandydowała do Izby Reprezentantów w wyborach uzupełniających jako przedstawicielka trzeciej partii. Kampania nie powiodła się, ale zebrała dziesięć tysięcy stron zeznań od ponad czterystu osób.
Dokumentacja opisywała systematyczne dyskryminowanie i zastraszanie czarnych wyborców w Mississippi. Materiały przyczyniły się do uchwalenia Voting Rights Act w 1965 roku.
Kooperatywa i samowystarczalność ekonomiczna
W 1969 założyła Freedom Farm Cooperative po otrzymaniu dotacji pięćdziesięciu świnek od Narodowej Rady Czarnych Kobiet. Inicjatywa miała zwiększyć dostęp czarnych do produkcji żywności i posiadania ziemi.
W ciągu pięciu lat kooperatywa dysponowała tysiącami świń, a w 1970 zakupiła czterdzieści akrów pod główną fermę. Projekt wspierał również rozwój mieszkań, doradztwo finansowe i fundusz stypendialny.
W 1971 współzałożyła Narodowe Kolegium Polityczne Kobiet, głosząc że nikt nie jest wolny dopóki wszyscy nie będą wolni. Podkreślała siłę kobiet jako większości wyborczej niezależnie od rasy.
Choroba i ostatnie lata
W 1972 trafiła do szpitala z wyczerpaniem nerwowym, dwa lata później ponownie po załamaniu. W 1976 zdiagnozowano u niej raka piersi i przeprowadzono operację.
Zmarła w marcu 1977 z powodu powikłań po nowotworze i niewydolności nerek. Pochowano ją w rodzinnym Ruleville.
O autorze: przez wieki
