W wieku dziesięciu lat zachorowała na tyfus, który zahamował jej wzrost i sprawił, że osiągnęła jedynie 130 centymetrów wysokości. Matka przeznaczyła ją do pracy domowej, odmawiając edukacji, ale w 1786 roku Caroline stała się pierwszą kobietą, która odkryła kometę na własną rękę. Jej praca przyniosła jej pierwszą w historii Wielkiej Brytanii oficjalną pensję naukową przyznaną kobiecie przez króla Jerzego III.
Trudne dzieciństwo i dalsza edukacja w Anglii
Caroline Herschel dorastała w ubogiej rodzinie hanowerskiej, gdzie ojciec Isaac Herschel pracował jako ogrodnik i muzyk wojskowy, ale musiał wcześnie przejść na emeryturę z powodu złego stanu zdrowia.
Matka Anna Ilse Moritzen wierzyła, że córki powinny zajmować się wyłącznie pracami domowymi i kategorycznie sprzeciwiała się jakiejkolwiek edukacji dla Caroline. Dziewczynka pomagała w prowadzeniu gospodarstwa domowego, wykonując najcięższe prace fizyczne pomimo swojej kruchej budowy ciała.
W 1772 roku, gdy Caroline miała 22 lata, jej starszy brat William zabrał ją do Bath w Anglii, gdzie pracował jako nauczyciel muzyki. William sprzeciwił się woli matki i zaoferował siostrze nowe życie w zamian za pomoc w prowadzeniu gospodarstwa domowego oraz występy jako wokalistka. Caroline rozpoczęła intensywne szkolenie wokalne i już w 1778 roku debiutowała jako solistka podczas koncertów organizowanych przez brata.
Brat uczył Caroline języka angielskiego, arytmetyki i podstaw matematyki, wypełniając luki w jej wykształceniu. Początkowo Caroline traktowała swoją rolę jako pomocniczą wobec Williama, ale stopniowo rozwijała własne umiejętności i zainteresowania. Ich wspólne występy muzyczne trwały do 1782 roku, gdy William porzucił karierę muzyczną na rzecz astronomii.
Początki kariery astronomicznej
Zainteresowanie Williama astronomią zrodziło się w 1773 roku, gdy kupił swoją pierwszą książkę o tej dziedzinie nauki. Caroline początkowo pomagała bratu jedynie w pracach pomocniczych, takich jak kopiowanie danych i prowadzenie dokumentacji obserwacji. Szybko jednak nauczyła się szlifować i polerować lustra do teleskopów, wykonywać skomplikowane obliczenia matematyczne oraz prowadzić samodzielne obserwacje nieba.
Po odkryciu przez Williama planety Uran w 1781 roku król Jerzy III mianował go nadwornym astronomem królewskim z pensją 200 funtów rocznie. Rodzeństwo przeniosło się do Datchet, a później do Slough niedaleko Windsoru, aby być blisko dworu królewskiego. Caroline oficjalnie została asystentką brata, ale w rzeczywistości pełniła funkcję równorzędnego partnera naukowego.
W 1783 roku Caroline dokonała pierwszych samodzielnych odkryć astronomicznych, identyfikując trzy mgławice podczas własnych obserwacji. Mgławice te zostały później włączone do katalogu NGC jako obiekty o numerach 205, 891 i 253. Te sukcesy utwierdziły ją w przekonaniu, że może prowadzić niezależne badania naukowe równolegle do pracy z bratem.
Caroline otrzymała od Williama specjalny teleskop zwany „sweeper” o średnicy 27 centymetrów, przeznaczony do systematycznego przeszukiwania nieba w poszukiwaniu nowych obiektów.
Rewolucyjne odkrycia
1 sierpnia 1786 roku Caroline dokonała swojego najsłynniejszego odkrycia, identyfikując pierwszą kometę podczas nieobecności brata w domu. Kometa oznaczona później jako C/1786 P1 przyniosła jej natychmiastowy rozgłos w całej Europie. William został wezwany do zamku w Windsorze, aby zademonstrować „kometę swojej siostry” rodzinie królewskiej, nazywając ją dumnie „My Sister’s Comet”.
Caroline ogłosiła swoje odkrycie w liście do Astronoma Królewskiego Nevila Maskelyne’a, który odpowiedział jej gratulacjami w grudniu 1788 roku. Maskelyne zaczął zwracać się do niej „Dear Sister Astronomer”, co świadczyło o jej uznanej pozycji w społeczności naukowej. Trzecią kometę odkryła 7 stycznia 1790 roku, a czwartą 17 kwietnia tego samego roku, ogłaszając oba odkrycia Sir Josephowi Banksowi.
W 1791 roku Caroline zaczęła używać większego dziewięciocalowego teleskopu do poszukiwania komet i odkryła nim trzy kolejne obiekty. Piątą kometę znalazła 15 grudnia 1791 roku, szóstą 7 października 1795 roku, a siódmą w listopadzie 1795 roku. Ósmą i ostatnią kometę odkryła 6 sierpnia 1797 roku gołym okiem, co było jej jedynym odkryciem bez pomocy instrumentów optycznych.
Wszystkie komety Caroline zostały opublikowane w prestiżowych „Philosophical Transactions” Royal Society. Jedna z jej komet, odkryta w 1788 roku, została później uznana za kometę okresową i otrzymała nazwę 35P/Herschel-Rigollet na cześć swojej odkrywczyni.
Pionierski status kobiety naukowca
W 1787 roku król Jerzy III przyznał Caroline roczną pensję w wysokości 50 funtów za pracę jako asystentka Williama, czyniąc ją pierwszą kobietą w Anglii, która otrzymała oficjalne stanowisko rządowe i wynagrodzenie za pracę naukową. Ta suma odpowiadała dzisiejszym 8000 funtów i była znaczącą kwotą jak na ówczesne standardy. Decyzja króla miała przełomowe znaczenie dla pozycji kobiet w nauce.
Pensja Caroline była oficjalnie przeznaczona na jej pracę jako asystentka brata, ale w rzeczywistości uznawała jej niezależne odkrycia i wkład w astronomię. Otrzymanie tej pensji oznaczało, że Caroline stała się pierwszą zawodową kobietą astronomem w historii. Jej przykład otworzył drogę dla przyszłych pokoleń kobiet naukowczyń, choć proces ten trwał jeszcze dziesiątki lat.
Status Caroline jako płatnej naukowczyni wyróżniał ją nie tylko w Anglii, ale w całej Europie. Żadna inna kobieta w XVIII wieku nie osiągnęła podobnego oficjalnego uznania dla swojej pracy naukowej. Jej przypadek stał się precedensem, na który powoływały się późniejsze działaczki na rzecz praw kobiet w nauce i edukacji.
O autorze: Alicja Samp
Magister filologii polskiej. Uważa, że literatura nie istnieje bez historii, a historia bez literatury. Interesuje ją historia kobiet. Podejmuje problematykę z pogranicza historii i innych nauk. Zajmuje się redakcyjną i techniczną stroną funkcjonowania portalu przezwieki.pl.
