Trzecia wojna punicka była ostatnim konfliktem zbrojnym między Rzymianami a Kartagińczykami. Tym ostatnim niemal udało się przechylić szalę zwycięstwa na swoją korzyść. Jednak ostatecznie to Rzymianie okazali się górą, niszcząc Kartaginę doszczętnie, by na zawsze stłumić potencjalne zagrożenie. Jakie były przyczyny, przebieg i skutki trzeciej wojny punickiej?
Geneza trzeciej wojny punickiej
Dzieje wojen punickich obfitowały w dramatyczne zwroty akcji, którymi można było obdzielić niejeden film sensacyjny. Zwycięstwo Rzymu podczas pierwszej wojny punickiej zapewniło mu nie tylko panowanie na Morzu Śródziemnym, ale również ugruntowało jego pozycję jako potęgi militarnej.
Również podczas drugiej wojny punickiej Rzym odniósł niekwestionowane zwycięstwo. Porażka zmusiła Kartaginę do kapitulacji i przyjęcia poniżającego statusu wasala, co na długo zdeterminowało jej dalsze losy.
Po tej druzgocącej porażce Kartaginę zmuszono do poddania się Rzymowi. Przez kilkadziesiąt lat starała się zachować pokój, jednak jej los był już tak naprawdę przesądzony.
Ku ostatniej wojnie
Rzym, od początku nastawiony na zniszczenie Kartaginy, wykorzystał niejasności w traktatach pokojowych, by osłabić swojego dawnego wroga. Ambicje króla Massinissy, wspieranego przez Rzym, doprowadziły do stopniowej utraty przez Kartaginę znacznych obszarów.
W ten sposób Rzym uzyskał formalny pretekst do rozpoczęcia trzeciej wojny punickiej, której celem było ostateczne unieszkodliwienie odwiecznego rywala.
Senat rzymski nie tylko przymykał oko na agresywne działania króla Numidii, ale wręcz je sankcjonował. Dopiero gdy Kartagińczycy zdecydowali się bronić swoich ziem przed kolejnymi najazdami, Rzym odpowiedział orężem. Rozpoczęła się trzecia wojna punicka.
Twarda obrona Kartaginy
Rzymska inwazja na Kartaginę rozpoczęła się od serii porażek. Źle przygotowane legiony, rzucone na afrykański front, nie były w stanie poradzić sobie z zdeterminowanymi obrońcami miasta. Kartagińczycy, dowodzeni przez zdolnych wodzów, odparli ataki rzymskich konsulów, zadając im ciężkie straty.
Jakby tego było jeszcze mało, Kartagińczycy zniszczyli znaczną część rzymskiej floty. Wykorzystując sprzyjające warunki pogodowe, podpalili nieprzyjacielskie okręty, co było ogromnym ciosem dla napastników.
W obliczu tych porażek rzymskie dowództwo zdecydowało się na zmianę. Do walki wkroczył Scypion Afrykański Młodszy, który wykazał się odwagą i jasnością umysłu. Jednocześnie podjął się żmudnej pracy reorganizacji armii. Poprawił jej wyszkolenie, morale i zaopatrzenie, przygotowując ją do decydującego starcia.
Upadek Kartaginy
Mieszkańcy Kartaginy przez prawie dwa lata stawiali zacięty opór rzymskim legionistom (149-146 r. p.n.e.). Ich odwaga i poświęcenie były godne podziwu, jednak nie zdołali powstrzymać nieubłaganego postępu Rzymian. Ostatecznie, wiosną 146 roku p.n.e., miasto zostało zdobyte po krwawym szturmie.
Scypion, nie licząc się ze stratami cywilnymi, nakazał zniszczyć Kartaginę. Rzymscy żołnierze, paląc i burząc miasto, stopniowo zdobywali kolejne dzielnice. Sześć dni krwawych walk zamieniło niegdyś potężne miasto w ruinę. Zwycięzcy, pozbawieni skrupułów, sprzedali ocalałych mieszkańców w niewolę, a pozostałych wymordowali.
Podczas trwania tej rzezi złą sławą okrył się dowódca Kartagińczyków, Hazdrubal. Ratując się przed pewną śmiercią zdołał prześlizgnąć się przez rzymskie linie, błagając oblegających o litość. Jego postawę uhonorował sam Scypion, darując mu życie.
Żona Hazdrubala, w przeciwieństwie do tchórzliwego męża, okazała się niezłomna. Potępiwszy publicznie jego ucieczkę, dokonała straszliwego czynu: zabiła swoje dzieci, wrzucając je w ogień, a następnie sama rzuciła się w płomienie.
Skutki trzeciej wojny punickiej
Kartagina w wyniku przegranego oblężenia została bezlitośnie zniszczona na rozkaz rzymskiego senatu. Przez 17 dni miasto było systematycznie burzone, a jego ziemia obłożona klątwą.
Mieszkańców wybito do nogi lub sprzedano do niewoli, a tereny byłego państwa włączono do nowo utworzonej prowincji rzymskiej „Afryki”. Aby całkowicie wymazać pamięć o potężnym przeciwniku, Rzymianie starali się zatrzeć wszelkie ślady istnienia Kartaginy.
Wybór literatury
- Everitt A., Chwała Rzymu. Jak tworzyło się imperium, Poznań 2020.
O autorze: przez wieki
