Asystent laboratoryjny bez dyplomu medycznego stworzył technikę operacyjną ratującą dzieci z wadą serca zwaną tetralogią Fallota. Vivien Thomas przez dekady pozostawał w cieniu chirurgów, którzy podpisywali się pod jego odkryciami, a uznanie otrzymał dopiero pod koniec życia.
Przerwane marzenia o medycynie
Thomas przyszedł na świat w sierpniu 1910 w Lake Providence w Luizjanie, choć niektóre źródła podają New Iberia jako miejsce urodzenia. Rodzina przeniosła się do Nashville w 1912, gdzie dorastał w czasach segregacji rasowej Jim Crow.
Szkołę średnią Pearl ukończył w 1929 i planował studiować medycynę. Wielka Depresja zniszczyła jego oszczędności po bankructwie banków w Nashville w 1930 roku.
Ojciec stolarz przekazał mu umiejętności manualne, które okazały się kluczowe w przyszłej pracy. Brak środków na studia zmusił go do poszukiwania zatrudnienia w Nashville.
Laboratorium zamiast studiów
W lutym 1930 dzięki kontaktom z kolegą z dzieciństwa Charlesem Manlove dostał pracę u doktora Alfreda Blalocha w Vanderbilt University. Oficjalnie zatrudniono go jako dozorcę nocny z wynagrodzeniem sprzątacza, ale szybko przejął rolę asystenta badawczego.
Przeprowadzał eksperymenty chirurgiczne na psach, rozwijając techniki operacyjne pod nadzorem Blalocha. Wspólnie badali przyczyny szoku traumatycznego, udowadniając że wywołuje go utrata płynów w krążeniu.
Odkrycie przyczyniło się do uratowania tysięcy żołnierzy podczas II wojny światowej. W 1941 Blaloch otrzymał stanowisko szefa chirurgii w Johns Hopkins i zabrał Thomasa do Baltimore.
Dwieście operacji
W 1943 pediatra Helen Taussig zwróciła się do Blalocha z prośbą o rozwiązanie problemu zespołu niebieskiego dziecka. Wada serca znana jako tetralogia Fallota powodowała śmierć niemowląt z powodu niedotlenienia organizmu.
Thomas miał już doświadczenie w łączeniu tętnic podobojczykowych z płucnymi i otrzymał zadanie opracowania techniki na zwierzętach. Przez dwa lata przeprowadził dwieście operacji na psach, z których jeden o imieniu Lucy przeżył długoterminowo.
W listopadzie 1944 podczas pierwszej operacji na piętnastomiesięcznej Eileen Saxon Thomas stał na stołku nad stołem operacyjnym. Kierował Blalochiem krok po kroku przez zabieg, który sam wykonywał już setki razy na zwierzętach.
Niewidzialny pionier kardiochirurgii
Pierwszy zabieg przedłużył życie dziecka, choć nie był w pełni skuteczny. Kolejne operacje kończyły się pełnym sukcesem i technika zaczęła ratować życie dziesiątkom pacjentów.
W 1945 artykuł w Journal of the American Medical Association opisał procedurę, wymieniając Blalocha i Taussig jako autorów. Thomas nie otrzymał żadnego uznania w publikacji ani w oficjalnych dokumentach medycznych.
Przez trzydzieści pięć lat pracował w laboratorium chirurgicznym jako technik, ucząc kolejne pokolenia chirurgów. Jego wkład w rozwój kardiochirurgii pozostawał nieznany szerszej publiczności medycznej.
Spóźnione uhonorowanie osiągnięć
W 1976 Johns Hopkins nadał mu honorowy doktorat prawa i pozwolił używać tytułu doktora. Uniwersytet mianował go również instruktorem chirurgii mimo braku formalnego wykształcenia medycznego.
Pięć lat wcześniej jego portret namalowany przez Boba Gee powieszono w budynku Alfreda Blalocha obok portretu samego chirurga. W 1980 Madison Avenue Presbyterian Church wybrała go Mężem Roku.
Zmarł w listopadzie 1985 na raka trzustki, kilka dni przed publikacją swojej autobiografii Partners of the Heart. Książka opisała jego drogę od asystenta laboratoryjnego do pioniera kardiochirurgii dziecięcej.
O autorze: przez wieki
