Nie był wielkim wojownikiem, nie podbijał sąsiednich ziem, a mimo to stał się jednym z najważniejszych władców Czech. Wacław I Święty rządził inaczej niż jego poprzednicy, co nie spodobało się jego bratu, który postanowił go zgładzić. Co wiemy o okolicznościach tej zbrodni? Jak rządził Wacław I Święty?
Młody Wacław I
Wacław przyszedł na świat około 907 roku jako syn księcia Wratysława I i księżniczki Drahomiry. Był wnukiem świętej Ludmiły, która odegrała kluczową rolę w jego wychowaniu i zaszczepiła w nim gorliwą wiarę chrześcijańską.
To właśnie babka wprowadziła młodego Wacława w tajniki łaciny i nauk Kościoła. Chciała, by wyrósł na władcę silnego, ale sprawiedliwego.
Problem w tym, że Drahomira miała zupełnie inne plany wobec Wacława. Nie dość że nie była zwolenniczką chrześcijaństwa, to również obawiała się wpływu Kościoła i niemieckich możnych, którzy coraz bardziej ingerowali w sprawy Czech.
Dlatego po śmierci swojego męża, gdy przejęła regencję w imieniu niepełnoletniego Wacława, szybko pozbyła się Ludmiły. Nasłała na nią swoich ludzi, którzy bestialsko się z nią rozprawili.
Polityka Wacława I
Gdy Wacław dorósł i objął tron około 925 roku, sytuacja w Czechach była daleka od stabilnej. Młody książę miał jasną wizję rządów – państwo miało stać się częścią chrześcijańskiej Europy. A to oznaczało ścisłą współpracę z cesarstwem.
Nie wszyscy byli tym zachwyceni. Czeska arystokracja obawiała się, że polityka Wacława uzależni kraj od potężniejszego sąsiada. Wielu możnych wciąż miało silne związki z dawną, pogańską tradycją.
Wacław nie był jednak władcą, który rozwiązywał problemy siłą. W przeciwieństwie do swojego ojca i późniejszych Przemyślidów stawiał na dyplomację. Oddał królowi Henrykowi I hołd lenny, zabezpieczając kraj przed potencjalnym atakiem ze strony Niemiec. W zamian otrzymał gwarancję spokoju i wsparcia.
Czy to było dobre posunięcie? Z punktu widzenia strategii – tak. Z punktu widzenia czeskiej arystokracji – zdrada.
Bratobójstwo: śmierć Wacława.
Wacław miał brata Bolesława, któremu późnej nadana przydomek „Srogi”. I to właśnie on stał się jego największym wrogiem.
Bolesław reprezentował zupełnie inną wizję Czech. Nie zamierzał podporządkowywać się Rzeszy, nie chciał dalszego umacniania chrześcijaństwa. Widział w swoim bracie słabego władcę, który bardziej dbał o relacje z zagranicznymi mocarstwami niż o wewnętrzną siłę kraju.
W 935 roku (lub według niektórych źródeł w 929) zaprosił Wacława do swojego grodu w Starej Boleslavi pod pretekstem wspólnych uroczystości.
Wacław nie spodziewał się pułapki. Rano, gdy szedł do kościoła na poranne modlitwy, został zaatakowany przez ludzi Bolesława. Próbowano go zabić na miejscu, ale zdołał uciec do świątyni. Szybko go jednak unieszkodliwiono i zabito na progu kościoła.
Wacław jako święty
Historia zna wielu władców zamordowanych przez własnych krewnych. Jednak niewielu z nich zostało później uznanych za świętych i patronów swojego kraju.
Śmierć Wacława szybko zaczęła być interpretowana nie jako polityczne zabójstwo, ale jako męczeństwo. Już kilka lat po jego śmierci jego kult zaczął się szerzyć, a jego ciało przeniesiono do nowo wzniesionej rotundy św. Wita na praskich Hradczanach.
Legenda Wacława rosła. Stał się symbolem czeskiej państwowości, wzorem chrześcijańskiego władcy. Bolesław, który przejął po nim władzę, prawdopodobnie nie spodziewał się takiego obrotu spraw. Był bardziej skutecznym politykiem i wojownikiem, ale to jego brat, którego uznał za słabego, został zapamiętany jako święty.
Literatura uzupełniająca:
- Matla M., Czechy, Poznań 2014.
- Matla-Kozłowska M., Pierwsi Przemyślidzi i ich państwo (od X do połowy XI wieku). Ekspansja terytorialna i jej polityczne uwarunkowania, Poznań 2008.
O autorze: przez wieki
