Rewolucje w nauce nie zawsze odbywają się przy aplauzie. Czasami trzeba być gotowym na to, że zamiast na piedestale znajdziesz się pod pręgierzem. Helen Gregory MacGill, kanadyjska sufrażystka, wychowała córkę, która nie tylko złamała wszelkie konwencje swojej epoki, ale także otworzyła drzwi następnym pokoleniom kobiet. Elsie MacGill jako pierwsza na świecie została inżynierem lotnictwa, kierowała masową produkcją maszyn wojennych i walczyła o równe prawa dla wszystkich. Stereotypy nie zdołały ograniczyć jej marzeń.
Z Vancouver do Toronto
Elizabeth Muriel Gregory MacGill przyszła na świat 27 marca 1905 roku w kanadyjskim Vancouver. Dom, w którym się wychowała, był wyjątkowy. Jej matka Helen Gregory MacGill pracowała jako pisarka, dziennikarka i sędzina, jednocześnie walcząc o prawa kobiet jako sufrażystka. W takim środowisku niezależność kobiet była czymś naturalnym, nie wyjątkiem.
Młoda Elsie od początku pokazywała, że nie zamierza ograniczać się do tradycyjnych ról społecznych. Na Uniwersytecie w Toronto w 1927 roku jako pierwsza Kanadyjka zdobyła dyplom z inżynierii elektrycznej.
Jednak to był dopiero początek jej drogi. Dwa lata później w Ann Arbor, na University of Michigan, uzyskała tytuł magistra z inżynierii lotniczej. Tym razem została pierwszą kobietą na świecie, która zdobyła takie wykształcenie.
Studia były dla niej szczególnym wyzwaniem. Na wszystkich zajęciach była jedyną kobietą wśród setek mężczyzn, najpierw w Kanadzie, potem w Stanach Zjednoczonych. Jednak los przygotował dla niej jeszcze większe próby. Tuż po zakończeniu studiów magisterskich zachorowała na polio. Lekarze nie dawali jej szans na powrót do zdrowia, przewidując trwały paraliż.
Elsie udowodniła, że się mylili. Po intensywnym leczeniu i rehabilitacji wróciła do aktywności zawodowej, choć do końca życia musiała poruszać się o kulach.
Pierwsze kroki w lotnictwie i nadejście wojny
Świeżo upieczona inżynier trafiła do firmy Fairchild Aircraft w prowincji Quebec. Tam zajmowała się wdrażaniem projektu pierwszego kanadyjskiego samolotu o metalowej konstrukcji kadłuba, Fairchild Super 71. To była bezcenna praktyka, która przygotowała ją do znacznie większych wyzwań.
W 1938 roku dołączyła do Canadian Car and Foundry (CanCar), gdzie objęła stanowisko naczelnego inżyniera lotnictwa. Po raz kolejny była pierwszą kobietą na świecie, która pełniła taką funkcję. Jednak prawdziwa próba czekała ją dopiero rok później.
We wrześniu 1939 roku wybuchła II wojna światowa. Kilka tygodni po tym historycznym wydarzeniu fabryka w Fort William, gdzie pracowała MacGill, otrzymała zamówienie, które zmieniło jej życie na zawsze. Miała zorganizować masową produkcję myśliwców Hawker Hurricane dla Royal Canadian Air Force oraz brytyjskiego RAF-u.
Elsie stanęła przed zadaniem, które wydawało się niemożliwe do wykonania. Musiała zaprojektować i wdrożyć cały proces przemysłowej produkcji samolotu, który do tej pory był mało znany. Przeanalizowała każdy element linii montażowej i doprowadziła do radykalnego zwiększenia zatrudnienia. Kadra zakładu wzrosła z 500 do nawet 4,5 tysiąca osób, choć różne źródła podają różne liczby.
Rezultaty jej pracy przeszły najśmielsze oczekiwania. W ciągu zaledwie dwóch lat jej zakład wyprodukował około 1450 maszyn Hurricane w tempie 20 sztuk tygodniowo. Ta produkcja pokrywała dwukrotnie całkowite straty brytyjskich sił powietrznych podczas Bitwy o Anglię. Bez tego wkładu historia wojny mogłaby potoczyć się zupełnie inaczej.
Innowacje i modyfikacje
MacGill nie poprzestała jednak na realizacji gotowego projektu. Zdawała sobie sprawę, że kanadyjskie warunki klimatyczne znacznie różnią się od brytyjskich. Myśliwce musiały działać w znacznie niższych temperaturach, co stwarzało dodatkowe problemy techniczne.
Jako pierwsza w historii lotnictwa zastosowała elektrotermiczne systemy odszraniania skrzydeł i usterzenia. Ta innowacja radykalnie podniosła bezpieczeństwo operacji zimowych i pokazała, że MacGill to nie tylko sprawny organizator produkcji, ale także wynalazca. Dzięki tej modyfikacji Hurricane stał się znacznie bardziej niezawodny w trudnych warunkach pogodowych.
Po zakończeniu produkcji Hurricane’ów Elsie natychmiast przejęła nadzór nad kolejnym strategicznym projektem. Tym razem chodziło o produkcję 835 bombowców nurkujących Curtiss Helldiver przeznaczonych dla amerykańskiej marynarki wojennej. I tym razem poradziła sobie doskonale, udowadniając, że jej umiejętności nie ograniczają się do jednego typu maszyn.
Powojenna kariera i walka o równe prawa
Zakończenie wojny nie oznaczało końca kariery MacGill. Wręcz przeciwnie, otworzyło przed nią nowe możliwości. Założyła własną firmę konsultingową, która zajmowała się analizą wytrzymałości i bezpieczeństwa konstrukcji lotniczych. Jej doświadczenie wojenne uczyniło ją jedną z najbardziej poszukiwanych specjalistek w tej dziedzinie.
W 1946 roku została pierwszą Kanadyjką, która objęła funkcję Technicznego Doradcy Międzynarodowej Organizacji Lotnictwa Cywilnego ICAO. Rok później stanęła na czele Komitetu Analiz Statycznych Organizacji Narodów Zjednoczonych. Po raz kolejny była pionierką, łamiąc kolejne bariery dla kobiet na międzynarodowej arenie.
Jednak Elsie nie zapomniała o problemach, z jakimi mierzyła się przez całą karierę. W latach 1967-1970 zasiadła w Królewskiej Komisji ds. Statusu Kobiet w Kanadzie. Jako rzeczniczka równości płci wykorzystała swoje doświadczenie i pozycję, aby całkowicie zmienić krajowy dyskurs na temat praw kobiet.
Jej zaangażowanie przyniosło konkretne rezultaty. Komisja wywalczyła ustawowe zmiany w zakresie wynagrodzeń, szkoleń, awansów i opieki medycznej dla kobiet. MacGill nie ograniczyła się jednak tylko do spraw inżynierek. Walczyła także o prawa osób niepełnosprawnych, doskonale rozumiejąc ich problemy z własnego doświadczenia.
Jej działalność doprowadziła do powstania Narodowego Komitetu Działania na rzecz Kobiet, który monitorował realizację postulatów Komisji. Dzięki temu zmiany nie pozostały tylko na papierze, ale były systematycznie wprowadzane w życie.
Elsie MacGill zmarła 4 listopada 1980 roku w wieku 75 lat, pozostawiając po sobie niebywałe dziedzictwo. Jej życie udowodniło, że determinacja i talent mogą przezwyciężyć wszelkie przeszkody, włącznie z chorobą i uprzedzeniami społecznymi.
O autorze: przez wieki
