Matka królowej Bony: Izabella Aragońska czy Izabella Sforza?
Produkcja, o której mowa to jeden z najbardziej znanych polskich seriali, przedstawiających życie i czasy królowej Bony Sforzy i Zygmunta Starego. Był emitowany w latach 80. XX wieku, zyskał uznanie za wnikliwe odtworzenie renesansowych realiów oraz doskonałe kreacje aktorskie. Między innymi tytułową rolę zagrała znakomita aktorka – Aleksandra Śląska.
Niestety, mimo dbałości o szczegóły, w serialu można zauważyć kilka błędów historycznych, które najwyraźniej umknęły twórcom. Dwa z nich są szczególnie zauważalne!
Pierwszy błąd dotyczy napisów końcowych po pierwszym odcinku serialu. W materiałach tych księżna Izabella Aragońska, matka królowej Bony, została podpisana jako Izabella Sforza. Jest to istotny błąd, gdyż księżna przez całe życie podkreślała swoje pochodzenie z rodu Aragonów – jednego z najważniejszych rodów Europy Śródziemnomorskiej.
Aragonowie pochodzili z dynastii Trastamara, tej samej, z której pochodziła Izabella Katolicka i Ferdynand II Katolicki. Szczycili się wielowiekową tradycją, a członkowie tego rodu byli królami Sycylii, Neapolu czy Hiszpanii. Przypisanie Izabelli nazwiska Sforza, choć Bonie faktycznie nadano to nazwisko po ojcu, jest nieścisłością historyczną i degradacją tej postaci! Zaciera to niuanse dotyczące pochodzenia matki drugiej żony Zygmunta Starego.
Zrozumiałe, że w serialu, który koncentruje się na Bonie i jej późniejszych dokonaniach, detale genealogiczne mogą nie wydawać się kluczowe. Niemniej jednak dla historyków i miłośników epoki renesansu, takie błędy mogą być irytujące i obniżać wartość edukacyjną produkcji, a przecież w przypadku serialu historycznego, wymiar edukacyjny jest niezwykle istotny.
Błąd w datacji koronacji Elżbiety Habsburżanki
Drugi błąd dotyczy narracji w odcinku VIII, gdzie narrator podaje datę koronacji Elżbiety Habsburżanki na królową Polski, jako 7 maja 1549 roku. Informacja ta jest błędna na kilku poziomach.
Po pierwsze, Elżbieta Habsburżanka, pierwsza żona Zygmunta Augusta, zmarła już 15 czerwca 1545 roku, a więc cztery lata wcześniej. Po drugie, w 1549 roku Zygmunt August był już od dwóch lat żonaty z Barbarą Radziwiłłówną, którą poślubił w 1547 roku. W związku z tym, nie ma możliwości, by Elżbieta była koronowana cztery lata po śmierci!
Prawidłowa data koronacji Elżbiety to 7 maja 1543 roku, a ślub Zygmunta Augusta z Elżbietą Habsburżanką miał miejsce dzień wcześniej – 6 maja 1543 roku. Ten błąd w narracji może prowadzić do nieporozumień w odbiorze przedstawionej historii i sugerować nieistniejące wydarzenia. Co ciekawe, w serialu pada prawidłowa data śmierci królowej Elżbiety Habsburżanki, czyli 15 czerwca 1545. Mimo wszystko jednak, najwyraźniej twórcy nie wyłapali tego błędu.
Czytaj również: Elżbieta Habsburżanka. Nieszczęśliwa żona Zygmunta II Augusta
Dlaczego eliminacja takich błędów jest ważna?
Choć serial „Królowa Bona” pozostaje niezwykle ważnym dziełem w polskiej kinematografii, tego typu błędy historyczne pokazują, jak łatwo jest wypaczyć fakty w przekazie medialnym. Widzowie, zwłaszcza ci mniej obeznani z historią, mogą przyjąć błędne informacje jako prawdziwe, co z kolei wpływa na sposób postrzegania przeszłości. Dlatego my staramy się Was uczulić na nie.
Warto pamiętać, że historyczne seriale i filmy mają nie tylko pełnić funkcję doskonałej rozrywki, ale również edukować. Dlatego tak ważne jest, by twórcy przykładali większą wagę do wierności faktom, zwłaszcza w produkcjach, które cieszą się dużym zasięgiem i wpływem na wyobraźnię widzów.
Mamy nadzieję, że po lekturze naszego artykułu, będziecie uważniej oglądać serial o królowej Bonie, a może ktoś z naszych Czytelników, nie oglądał jeszcze tego serialu. W takim razie ma teraz doskonałą ku temu okazję. Zwłaszcza, że niedawno minęły 44 lata od premiery pierwszego odcinka tej produkcji na antenie Telewizji Polskiej.
Czytaj również: Bona Sforza. Królowa, która zmieniła polską kuchnię?
Bibliografia i źródła filmowe:
- Maria Bogucka, Bona Sforza, Warszawa 1989.
- TVP VOD „Królowa Bona”
O autorze: Piotr Wojciechowski
Jest absolwentem kierunku dziennikarskiego oraz filologii polskiej w Akademii Humanistyczno-Ekonomicznej w Łodzi. Pasjonuje się historią polskiej monarchii, szczególnie genealogią władców i ich związkami z dynastiami europejskimi. Jest autorem profilu na Facebooku: „Historia polskiej i europejskiej monarchii to moje życie – blog”. W wolnych chwilach z zamiłowaniem czyta biografie polskich królów i książąt, pogłębiając swoją wiedzę na temat ich życia i panowania.
