Młody Konrad Mazowiecki
Konrad Mazowiecki był najmłodszym synem Kazimierza Sprawiedliwego i księżniczki znojemskiej Heleny, urodzonym między 1187 a 1189 rokiem w Sandomierzu lub Krakowie. Jego starszym bratem był Leszek Biały, z którym od najmłodszych lat spędzał zapewne dużo czasu.
Nie wiemy, czy Konrad pamiętał swego ojca, zmarłego w tragicznych okolicznościach w 1194 roku. Po tej dacie młody książę wraz ze starszym bratem znalazł się pod kuratelą matki, o której z uznaniem pisał dobrze ją znający mistrz Wincenty Kadłubek.
Jak przypuszczają badacze, Konrad w młodości poświęcił się doskonaleniu umiejętności rycerskich, które wykorzystywał później przy różnych okazjach. Nic nie wiemy o kształceniu umysłowym księcia. Na co dzień posługiwał się językiem ruskim, a później także litewskim.
Niniejszy artykuł powstał na podstawie książki dr Mariusza Sampa Polska i Ruś Kijowska. Sąsiedztwo ognia i miecza (Wydawnictwo Bellona, Warszawa 2024).
Mazowsze Konrada Mazowieckiego
Nie jest znana dokładna data objęcia rządów przez Konrada na Mazowszu. Według Kroniki wielkopolskiej dokonało się to przed najazdem Romana halickiego na Polskę, czyli przed 1205 rokiem.
Pośrednie dane wskazują, iż syn Kazimierza Sprawiedliwego objął w posiadanie Mazowsze najpóźniej w 1200 roku. Najprawdopodobniej nieco później przejął rządy również nad Kujawami, co potwierdzają liczne źródła. Oprócz tego do władztwa Konrada należały Nieszawa i ziemia chełmińska.
Księstwo młodego Konrada graniczyło od północy z ziemiami pogańskich Prusów, od wschodu – z księstwami ruskimi, od zachodu – z Wielkopolską, od południa zaś – z władztwem Leszka Białego. Najbardziej niespokojna pozostawała granica północna, notorycznie najeżdżana przez plemiona pruskie i jaćwieskie.
Pierwsze lata rządów
Od chwili przejęcia władzy na Mazowszu Konrad blisko współpracował z Leszkiem Białym w sprawach ruskich. Nie wiadomo, czy robił to z własnej inicjatywy w celu odniesienia konkretnych korzyści politycznych, czy pod wpływem nacisków osób z najbliższego otoczenia, które realizowały swoje partykularne interesy na wschodzie.
Konrad – jak sugerują źródła – w 1205 roku wziął udział w bitwie pod Zawichostem, podczas której zginął Roman halicki.
Śmierć tego ostatniego spowodowała wybuch wojny o schedę po nim pomiędzy Romanowiczami, synami zmarłego księcia, a Igorewiczami, potomkami księcia nowogrodzkiego Igora. Ostatecznie z walk tych wyszli zwycięsko Igorewicze, którzy przejęli Halicz, Dźwinogród i Włodzimierz.
Polecamy również: Najazd ruski na Śląsk (1076). Najdalsza wyprawa Rusinów na zachód
Polityka ruska Konrada
Stan ten jednak nie utrzymał się długo, ponieważ przeciwko panującemu we Włodzimierzu Światosławowi wystąpił rządzący Dźwiniogrodem Roman, zaś Aleksander bełski, chcąc zdobyć Włodzimierz, poprosił o pomoc księcia Leszka Białego, który w 1207 roku wyruszył wraz z Konradem Mazowieckim na wschód.
Zorganizowana przez Piastów wyprawa zbrojna zakończyła się powodzeniem, co znalazło wyraz w objęciu rządów przez Aleksandra w księstwie włodzimierskim i wzięciu do niewoli Światosława.
Około 1207 roku Leszek Biały porozumiał się z przebywającym u niego w niewoli Światosławem, zaś zawartą między nimi ugodę przypieczętowano małżeństwem Agafii, córki ruskiego księcia, z bratem Leszka, Konradem Mazowieckim.
Trudno w chwili obecnej wyrokować, który z piastowskich książąt, Leszek czy Konrad, wpadł na ten pomysł. Raczej mało prawdopodobne, by starszy z braci nie wziął w ogóle pod uwagę głosu Konrada, tym bardziej że ich poglądy na sprawy wschodnie były zbieżne.
Polecamy również: Bitwa pod Mozgawą. Jedna z najkrwawszych bitew w historii Polski
Żona z Rusi
Zdaniem niektórych historyków Agafia mogła być nawet rówieśnicą Konrada Mazowieckiego, jeśli założyć, że była najstarszym dzieckiem Światosława, ożenionego w 1188 roku z Jarosławą, córką wielkiego księcia kijowskiego Ruryka Rościsława.
Początki życia Agafii dalekie były od bajkowej sielanki. Wraz z rodzicami tułała się z miejsca na miejsce, niczym liść na wietrze, uciekając przed wrogami ojca.
Rok 1207 stał się dla ruskiej księżniczki szczególnie dramatyczny, co miało związek z uwięzieniem jej ojca przez Leszka Białego. Jak przypuszczają historycy, to właśnie to wydarzenie sprawiło, iż Agafia znalazła się nad Wisłą, której nie opuściła już aż do swojej śmierci.
Polecamy również: Bitwa pod Zawichostem (1205): krwawa łaźnia nad Wisłą
Źródło
Dalsze koleje życia i panowania Konrada Mazowieckiego opisałem w książce Polska i Ruś Kijowska. Sąsiedztwo ognia i miecza (Wydawnictwo Bellona, Warszawa 2024). Pozycję tę można nabyć, klikając któryś z poniższych przycisków.
O autorze: Mariusz Samp
Doktor historii. Interesuje się w szczególności historią średniowiecza i wojskowości. Jest autorem m.in.: Kazimierz Odnowiciel. Roztropny polityk, zwycięski wódz, Bolesław Chrobry. Król Polski, przyjaciel i wróg cesarzy. Jego najnowsze książki to Bitwa pod Cedynią. Wielkie zwycięstwo polskiego oręża oraz 1031. Pierwszy rozbiór Polski.
