Tragiczna śmierć Bony Sforzy. Jak wyglądał zmierzch potężnej królowej?

Nieudany zamach na Bonę Sforzę

W ciepłą, letnią noc 1544 roku Bona odpoczywała w swoim dworku myśliwskim w Piotrkowie. Nie zdawała sobie sprawy, że w mroku czai się nasłany przez jej wrogów zamachowiec.

Napastnikowi udało się zakraść do królewskiej sypialni. Trzymając w ręku sztylet, zbliżył się do łóżka Bony, ale tuż przed zadaniem śmiertelnego ciosu potknął się o śpiącego u jej stóp karła. Głośny upadek obudził kobietę i jej służbę, zmuszając niedoszłego zabójcę do panicznej ucieczki.

Ta niecodzienna sytuacja nie tylko uratowała życie królowej, ale też stała się symbolem przewrotności losu. Choć napastnik uciekł, wydarzenie to podkreśliło, jak wielu wrogów miała Bona, zarówno w Polsce, jak i za granicą.

Konflikt o Neapol

Wrogowie Bony nie ograniczali się jedynie do granic Rzeczypospolitej. Już od młodości królowa toczyła zaciętą walkę o spadek po swojej matce Izabeli Aragońskiej, zmagającej się z Karolem V Habsburgiem o księstwo Neapolu, które odziedziczyła po Joannie IV Neapolitańskiej zwanej „smutną królową”.

Matka królowej Bony nie zdążyła tego konfliktu zakończyć przed swoją śmiercią w 1524 roku. Bona przejęła tę sprawę, wierząc, że z pomocą Francuzów uda się jej odzyskać prawa do neapolitańskiego dziedzictwa.

Niestety, klęska Franciszka I Walezjusza w bitwie pod Pawią w 1525 roku, którą stoczono w ramach V wojny włoskiej, zniweczyła te plany. Od tej pory ambitna Bona musiała pogodzić się z utratą swoich roszczeń, choć nie porzuciła marzeń o poszerzeniu swoich wpływów we Włoszech.

Czytaj również: Bona Sforza. Królowa, która zmieniła polską kuchnię?

Habsburgowie: wrogowie i sprzymierzeńcy

Relacje Bony z Habsburgami były pełne paradoksów. Z jednej strony to właśnie dzięki ich rekomendacji została królową Polski. Maksymilian I Habsburg, mąż jej ciotki Bianki Marii Sforzy, przedstawił Bonę jako idealną kandydatkę na żonę dla polskiego króla Zygmunta Starego. Poparcie Habsburgów wynikało również z ich rodzinnych powiązań – Zygmunt Stary był spokrewniony z Maksymilianem przez matkę.

Z drugiej strony, to Habsburgowie stali się największymi wrogami królowej. Karol V Habsburg oszukał Bonę, obiecując jej tytuł wicekróla Neapolu, w zamian za pokaźną sumę pieniędzy. Gdy Bona zapłaciła, Habsburg nie dotrzymał umowy, co tylko pogłębiło wzajemną niechęć.

Jakby tego było jeszcze mało, Bona udzieliła pożyczki królowi Hiszpanii, Filipowi II Habsburgowi, który był synem Karola V. Kwota pożyczki opiewała na 430 tys. dukatów. Filip nie chciał jednak oddać  pożyczonych pieniędzy, co frustrowało bezradną w tym wypadku polską królową.

Czytaj również: Elżbieta Habsburżanka. Nieszczęśliwa żona Zygmunta II Augusta

Śmierć królowej Bony

Choć Bona przez lata skutecznie stawiała opór Habsburgom, ostatecznie to oni przyczynili się do jej śmierci. W 1557 roku, niemal 40 lat po tym, jak z ich inicjatywy została królową Polski, Filip II Habsburg zlecił jej otrucie.

Trucicielem okazał się sekretarz królowej Jan Wawrzyniec Pappacoda, który podał jej śmiercionośną substancję. Jeszcze przed wydaniem ostatniego tchnienia zmuszono ją do podpisania sfałszowanego testamentu, przeznaczającego cały jej majątek w habsburskie ręce.

Na nic zdało się to, że królowa napisała wcześniej własnoręczny testament. Zrealizowano bowiem ten fałszywy, a sumy neapolitańskie stały się określeniem na coś, czego nie da się odzyskać.

Czytaj również: Caryca Anna Romanowa. Najgorsza władczyni w historii Rosji?

Mimo tragicznego finału, Bona Sforza pozostaje jedną z najbardziej fascynujących postaci w polskiej historii. Jej życie było pełne intryg, dramatów i niespodziewanych zwrotów akcji, takich jak wydarzenie w Piotrkowie, gdzie przypadek i czujność jej dworzan po raz kolejny ocaliły królową przed niebezpieczeństwem. Jednak późniejsze wydarzenia pokazały, że przeznaczenia nie da się oszukać!

Bibliografia

• Bogucka Maria, Bona Sforza, Warszawa 1989.