Wojna domowa na Rusi Kijowskiej
W 1015 roku zmarł wielki książę kijowski Włodzimierz Wielki. Jego śmierć spowodowała wybuch zażartych walk o tron wielkoksiążęcy w Kijowie pomiędzy jego synami.
Wojna domowa na Rusi Kijowskiej trwała kilka ładnych lat. W 1019 roku zdecydowaną przewagę zdobył w niej Jarosław Mądry, pokonując swego głównego rywala – Światopełka (zięcia Bolesława Chrobrego) – w bitwie nad rzeką Altą.
Kolejnym przeciwnikiem Jarosława był książę tmuturakański Mścisław I. Do decydującego starcia między nimi doszło w 1024 roku. Areną zmagań została miejscowość Listwień nieopodal Czernichowa.
Czytaj również: Córki Bolesława Chrobrego, czyli Piastówny w cieniu mężczyzn
Jarosław Mądry vs Mścisław I
Jarosław Mądry zdołał zgromadzić spore wojsko, złożone głównie z Nowogrodzian oraz Waregów – skandynawskich najemników. Na czele Skandynawów stanął niejaki jarl Jakun, który zgodnie z przekazem Powieści minionych lat posiadał płaszcz wytkany złotem. Z kolei Mścisław zebrał nieco mniejszą liczbę wojowników, składających się z Siewierzan oraz Czernichowian.
Jeszcze przed rozegraniem się bitwy Mścisław uszykował swe wojsko w szyku bojowym. W centrum zgrupowania postawił Siewierzan naprzeciwko Waregów, sam natomiast z podległą sobie drużyną obsadził skrzydła. Tak więc wojsko księcia tmuturukańskiego dzieliło się na trzy odrębne części (centrum, lewe i prawe skrzydło).
Był to tzw. „szyk pułkowy”, zaczynający podówczas zdobywać coraz większą popularność na Rusi Kijowskiej. W tego rodzaju szyku na skrzydłach umieszczano najlepszą część wojska, która rozstrzygała losy poszczególnych bitew.
Czytaj również: Tajemniczy gest Bolesława Szczodrego, który zszokował wszystkich
Bitwa pod Listwieniem (1024)
W dniu bitwy pod Listwieniem między Jarosławem a Mścisławem rozszalała się burza. Wojska obu braci przez jakiś czas obserwowały się, stojąc naprzeciwko siebie. W pewnym momencie do ataku wyruszył Mścisław, uderzając bezpośrednio na oddział Waregów. Wywiązała się prawdziwa walka na śmierć i życie. Życie straciło wówczas wielu ludzi po obu stronach.
Uderzenie Siewierzan zostało odparte przez dobrze wyszkolonych najemników skandynawskich. Mścisław nie dał jednak za wygraną, ponownie atakując Waregów. Tym razem posłał swoich wojów na skrzydła nieprzyjaciół. Manewr udał się i w rzeczywistości pomógł Mścisławowi okrążyć wroga. Z kotła wymknęli się jakimś cudem jedynie Jarosław i Jakun. Mścisław nie podjął jednak za nimi pościgu.
Bitwa pod Listwieniem zakończyła się zatem wielkim zwycięstwem Mścisława, który zahamował dalekosiężny zapędy Jarosława Mądrego. Jednocześnie książę tmuturakański nie dążył do dalszego rozlewu krwi.
W 1026 roku między braćmi stanął układ pokojowy, na mocy którego Jarosław otrzymał ziemie na wschód od Dniepru z Kijowem, zaś Mścisławowi przypadł w udziale obszar rozciągający się na zachód od Dniepru.
Czytaj również: Bitwa pod Zawichostem. Krwawa łaźnia nad Wisłą
Źródło
Więcej o wojnach toczonych na Rusi Kijowskiej opowiada dr Mariusz Samp w książce Polska i Ruś Kijowska. Sąsiedztwo ognia i miecza (Wydawnictwo Bellona, Warszawa 2024). Książkę można nabyć, klikając poniższy przycisk.
O autorze: Mariusz Samp
Doktor historii, pisarz i publicysta. Autor kilkunastu książek popularnonaukowych z zakresu historii. Jego najnowsze książki to: 1) Pierwszy rozbiór Polski 1031, 2) Szach-mat: Jak umierali władcy Rosji oraz 3) Polska i Ruś Kijowska.
